Αυτός ο τροπικός ιός εξαπλώνεται από τον Αμαζόνιο στις ΗΠΑ και την Ευρώπη

κρούσματα Ωροπούτσι Ο ιός έχει φουντώσει στον Αμαζόνιο εδώ και δεκαετίες, αλλά ιστορικά ο παθογόνος παράγοντας ελάχιστα ενοχλεί τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό όμως φαίνεται να αλλάζει. Το 2024, ο ιός έδειξε ότι μπορεί να ταξιδέψει.

Τα περισσότερα από τα 11.000 και πλέον κρούσματα φέτος σημειώθηκαν στη Βραζιλία και το Περού, όπου ο ιός είναι παλιός γνώριμος, αλλά βρέθηκε επίσης το 2024 στη Βολιβία, την Κολομβία, τον Εκουαδόρ, τη Γουιάνα, τον Παναμά και την Κούβα – η τελευταία ανέφερε 603 κρούσματα ως καθώς και μετάδοση εντός της χώρας για πρώτη φορά. Οι μολυσμένοι ταξιδιώτες μετέφεραν επίσης τον ιό στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη: Φέτος εντοπίστηκε δύο φορές στον Καναδά και 94 φορές στις Ηνωμένες Πολιτείες —με 90 περιπτώσεις να αναφέρθηκαν στη Φλόριντα— ενώ 30 εισαγόμενα κρούσματα εντοπίστηκαν σε Ισπανία, Ιταλία και Γερμανία.

Για όσους μελετούν το Oropouche και άλλους αρβοϊούς -την οικογένεια των ιών που μεταδίδονται από αρθρόποδα όπως τα κουνούπια και τα τσιμπούρια- η κατάσταση είναι ανησυχητική. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν ενδείξεις για τον κύκλο μετάδοσής του, δεν υπάρχουν επαρκείς πληροφορίες για την ακριβή πρόβλεψη της μελλοντικής συμπεριφοράς του Oropouche. «Έχουμε μερικά κομμάτια του παζλ, αλλά δεν υπάρχει απόλυτη βεβαιότητα ως προς τον ρόλο που παίζει το καθένα», λέει ο Χουάν Κάρλος Ναβάρο, διευθυντής έρευνας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο SEK, όπου είναι επικεφαλής της ομάδας αναδυόμενων ασθενειών και επιδημιολογίας.

Τα πρώτα συμπτώματα της νόσου εμφανίζονται ξαφνικά μεταξύ τριών και 12 ημερών μετά το δάγκωμα και συνήθως διαρκούν μεταξύ τεσσάρων και έξι ημερών. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, πόνους στους μύες και τις αρθρώσεις, ρίγη, ναυτία, έμετο και ευαισθησία στο φως. Μπορεί να εμφανιστούν δερματικά εξανθήματα και αιμορραγία από τα ούλα ή τη μύτη και σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να αναπτυχθεί μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα—φλεγμονή του εγκεφάλου και των μεμβρανών του. Μια λοίμωξη Oropouche είναι γενικά απλή, αν και δυσάρεστη, αν και για πρώτη φορά φέτος η Βραζιλία κατέγραψε δύο θανάτους που συνδέονται με τον ιό.

Όπου έχουν εμφανιστεί κρούσματα, οι ερευνητές εντοπίζουν όλο και περισσότερο κάτι που μπορεί να εξηγήσει γιατί ο ιός εμφανίζεται και εξαπλώνεται: την αποψίλωση των δασών. Η αλλαγή της φυσικής γης για την καλλιέργεια καλλιεργειών, η γεώτρηση για πετρέλαιο ή η εξόρυξη για πόρους «φαίνεται να είναι ο κύριος μοχλός των εστιών», λέει ο Ναβάρο. «Συγκεντρώνει τρεις συνδέσμους: τον ιό, τον φορέα και τον άνθρωπο».

Ένας φυσικός κύκλος με κενά

Το 1955, ένας νεαρός καυστήρας κάρβουνου αρρώστησε αφού πέρασε δύο εβδομάδες εργασίας και κοιμήθηκε στο δάσος κοντά στον ποταμό Oropouche στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο. Τρεις μέρες είχε πυρετό. Αυτή ήταν η πρώτη τεκμηριωμένη περίπτωση της νόσου του ιού Oropouche. Έκτοτε, έχουν αναφερθεί δεκάδες κρούσματα, τα περισσότερα στη λεκάνη του Αμαζονίου.

Ο Navarro έχει αφιερώσει 30 χρόνια στη μελέτη των αρβοϊών όπως ο δάγγειος πυρετός, η εγκεφαλίτιδα των ιπποειδών, ο Mayaro και, από το 2016, ο Oropouche. Διαθέτει δύο κύκλους μετάδοσης. Στη ζούγκλα, οι δεξαμενές του ιού Oropouche -τα ζώα που κρατούν τον ιό να κυκλοφορεί, ακόμα κι αν τα ίδια δεν αρρωστήσουν- πιστεύεται ότι είναι πρωτεύοντα μη ανθρώπινα, όπως νεοτροπικοί πίθηκοι και καπουτσίνοι, βραδύποδες, τρωκτικά και πουλιά. Ο ιός είτε έχει απομονωθεί από αυτά τα πλάσματα είτε έχουν βρεθεί αντισώματα στα συστήματά τους. Στην πραγματικότητα, η ασθένεια είναι επίσης γνωστή ως «πυρετός νωθρότητας». Δεν είναι κατανοητό τι ρόλο παίζουν οι τεμπέληδες και τα μη ανθρώπινα πρωτεύοντα στον κύκλο μετάδοσης, λέει ο Ναβάρο. «Πιθανότατα ενισχύουν ξενιστές»—που σημαίνει ότι πιθανότατα επιτρέπουν στον ιό να αναπαράγεται γρήγορα σε υψηλές συγκεντρώσεις στο σώμα τους.

Όταν υπάρχει μια επιδημία μεταξύ των ανθρώπων, υπάρχει ένας δεύτερος κύκλος μετάδοσης. Σε αυτό, οι άνθρωποι είναι οι ξενιστές ενίσχυσης και ο ιός μεταδίδεται μεταξύ τους από έντομα που τρώνε αίμα. Ο κύριος φορέας που μεταφέρει το παθογόνο μεταξύ των ανθρώπων είναι η σκνίπα Culicoides paraensis, που έχει το μέγεθος της κεφαλής μιας καρφίτσας και βρίσκεται από την Αργεντινή μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα κουνούπια Culex και Aedes μπορούν επίσης να μεταδώσουν το Oropouche. Στην πραγματικότητα, η πρώτη απομόνωση του ιού στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο ήταν από Coquillettidia venezuelensis, άλλο είδος κουνουπιού.